Hansı idman ömrü uzadır? Hər idman sahəsinin təsiri fərqli.

 Sağlam qalmanın yolu böyük nisbətdə nizamlı idman etməkdən keçər. İdman edərək ola biləcək bir çox xəstəlikdən qorunmaq mümkün. Buna görə nizamlı idman etmənin faydaları saymaqla bitməz. Məsələn Ürək-Damar dövranını inkişaf etdirməsi, qandakı
triglycerid səviyyəsinin azaldıb, yaxşı xolesterolu (HDL) artırması, həzm sisteminin yaxşı işləməsinə kömək olması, əzələləri və immunitet sistemini gücləndirməsi, şəkər toleransını yaxşılaşdıraraq diabet riskini salması kimi idmanın daha sayıla biləcək bir çox faydası var. Gərək fərdi, istərsə də komanda olaraq edilən idmanların bədənin dəyişik orqanlarına yaxşı gəldiyi və müəyyən əzələlərin işləməsinə kömək olduğu uzun zamandır bilinir. İdmanın faydaları mövzusunda edilmiş və yapımakta olan o qədər çox araşdırma varki bunlardan son zamanlarda edilmiş əhəmiyyətli bir neçə dənəsini başlıqlar halında vermədən keçməyək.

Saatda iki dəqiqə gediş etmək belə ömrü uzadır (1).

Fiziki fəaliyyət, köklüyə səbəb olan fto adındakı genlər fəaliyyətini salaraq kilonun nəzarət altında tutulmasına və metabolik pozulmanın önünə keçir (2).

Rəqs etmək kimi qismən yüngül sayıla biləcək idman fəaliyyətlər yaşlılıqda zehni performansı yüksəldir (3).

Fiziki fəaliyyət depressiya mübarizəyə köməkçi olan PGC-1α1 zülal nin qandakı səviyyəsini artırır (4).

Qısaca idman üçün həyat keyfiyyətini yüksəldən və ortalama ömrü uzadan və məşhur mədəniyyətin imtina edilməz bir fəaliyyətinin deyə bilərik.

Ayrıca araştırmanın bir başka zayıf noktası daha var, o da 80.306 kişi gibi çok büyük bir kitle ve 14 yıl gibi uzun bir süre yapılmış olmasına rağmen katılımcıların çoğuna fiziksel aktivitelerinin şekli ve sıklığı konusunda sadece bir kez soru sorulmuş olması ve katılımcıların daha sonraki fiziksel aktiviteleri bilinmiyor olması…

Her ne kadar konunun tibbi boyutu şimdilik bilinmese de her istatistiksel araştırmada olduğu gibi bu araştırma da bize “sporun çeşidi ile sağlıklı yaşam ve uzun ömür arasında bir bağlantının olduğunu” söylüyor. Hiç kuşkuşuz bu araştırmadan elde edilen sonuçlar ışığında yapılacak tıbbi ve biyolojik çalışmalar konunun metabolik boyutuna açıklık getirecek.

Ayrıca araşdırmanın bir başqa zəif nöqtəsi daha var, o da 80.306 adam kimi çox böyük bir kütlə və 14 il kimi uzun bir müddət edilmiş olmasına baxmayaraq iştirakçıların çoxuna fiziki fəaliyyətlərinin şəkli və sıxlığı mövzusunda yalnız bir dəfə sual soruşulmuş olması və iştirakçıların daha sonrakı fiziki fəaliyyətləri bilinmir olması ...

Hər nə qədər mövzunun tibbi ölçüsü hələlik bilinməsə də hər statistik araşdırmada olduğu kimi bu araşdırma da bizə "idmanın növü ilə sağlam həyat və uzun ömür arasında bir əlaqənin olduğunu" söyləyir. Heç şübhəsiz bu araşdırmadan əldə edilən nəticələr işığında ediləcək tibbi və bioloji işlər mövzunun metabolik ölçüsünə aydınlıq gətirəcək.

Hansı idman ömrü uzadır?

Bir halda ki hər idman eyni nisbətdə fayda təmin etmir o halda uzun və sağlam yaşamaq üçün hansı idman yapılmalıyız? Bu suallara Finlandiyada olan Tampere UKK İnstitutu, idman həkimliyi hissəsindən və məqalənin redaktoru olan Pekka Oja tərəfindən cavab axtarıldı. Araşdırma, İngiltərə və Şotlandiyadan 80.306 adamın qatıldığı 1994-2008 illəri arasında 11 müxtəlif araşdırma faylının araşdırılması ilə edildi.

Yaş ortalaması 52 olan iştirakçılara 9 il ərzində müəyyən fasilələrlə son dörd həftədə etdikləri fiziki fəaliyyətlər, bu fiziki fəaliyyətlər əsnasında nəfəs alıb vermədə problem yaşayıb yaşamadıqları, terleyip terlemedikleri və ümumi sağlamlıq vəziyyətləri haqqında bəzi suallar soruşuldu və araşdırmanın edildiyi müddət içərisində 1.909'ü ürək və damar xəstəliklərindən olmaq üzrə cəmi 8790 iştirakçı həyatını itirdiyi təsbit edildi.

Aerobik, yüzme ve bisiklet de önemli ölçüde ölüm riskini düşüren ve daha uzun yaşamayı sağlayan sporlar arasında.

Koşu, yürüyüş ve futbolun ölüm riskini düşürdüğü yönünde bir bağlantı bulunamadı.

Raket sporları, yüzme ve aerobik yapanlarda kalp yetmezliği ve kardiyovasküler hastalıklardan ölümlere daha az rastlandı.

Sonuçlar hakkında açıklama yapan grup lideri Emmanuel Stamatakis, sporun hem şeklinin, hem de yoğunluğunun hastalıklara karşı korunmada ve ölüm riskini düşürmede etkili olduğunu, hatta bazı sporlar dallarının düşük yoğunlukta, bazılarının yüksek yoğunlukta pozitif etkisinin olduğunu ama bütün bunların altında yatan metabolik mekanizmanın ne olduğunu henüz bilmediklerini ifade etti.

Aerobik, üzmə və velosiped də əhəmiyyətli ölçüdə ölüm riskini salan və daha uzun yaşamağı təmin edən idmanlar arasında.

Running, gediş və futbolun ölüm riskini saldığı istiqamətində bir əlaqə tapılmadı.

Raket idmanları, üzmə və aerobika edənlərdə ürək çatmazlığı və ürək-damar xəstəliklərdən ölümlərə daha az rast gəlinib.

Nəticələr haqqında şərh edən qrup lideri Emmanuel Stamatakis, idmanın həm şəklinin, həm də sıxlığının xəstəliklərə qarşı qorunmada və ölüm riskini salmağa təsirli olduğunu, hətta bəzi idmanlar sahələrinin aşağı sıxlıqda, bəzilərinin yüksək sıxlıqda müsbət təsirinin olduğunu amma bütün bunların altında yatan metabolik mexanizmin nə olduğunu hələ bilmədiklərini ifadə etdi.

Emmanuel Stamatakis ayrıca bu araştırmanın sadece soru-cevap şeklinde bir korelasyon çalışma olduğunu, başka bir ifade ile karşılaştırmalı anket çalışmaşı olduğunu, kesinlikle patolojik laboratuvar çalışması olmadığını bu yüzden araştırma sonuçlarının çok fazla abartılmaması gerektiğini belirtti.

Emmanuel Stamatakis ayrıca bu araşdırmanın yalnız sual-cavab şəklində bir korrelyasiya iş olduğunu, başqa bir ifadə ilə müqayisəli anket çalışması olduğunu, qətiliklə patoloji laboratoriya çalışması olmadığını buna görə araşdırma nəticələrinin çox çox abartılmaması lazım olduğunu ifadə etdi.