yod

YOD qalxanabənzər vəzi hormonunun tərkibinə daxildir. Torpaqda və yerli ərzaq məhsullarında yodun miqdarı az olduğundan, əhalinin müntəzəm olaraq, lazımi qədər yod qəbul etmədiyi yerlərdə endemik ur xəstəliyinə təsadüf edilir. Yodun çatışmazlığı əlamətlərinin qarşısı başlıca olaraq sənayedə istehsal edilən yod
qatılmış duz işlətməklə alınır. Hipertoniya xəstəliyində (10 №-li) aterosklerozun müalicəsində (10c №-li), piylənmədə (8№-li) dietalarda tədbiq olunur. Gündəlik rasionda dəniz kələmindən, digər dəniz məhsullarından və pəhriz balıq konservlərindən hazırlanmış xörəklər hazırlamaqla yodun miqdarını rasionda artırmaq olur.

Yod qalxanvari vəzin hormaonlarının əmələ gəlməsində mühüm elementdir. Yaşlı adamların orqanizmində 20-50 mq yod vardır, bunun 8 mq-ı qalxanvari vəzin tərkibindədir. Ətraf mühit faktorlarında (suda, torpaqda, havada, bitki və heyvan mənşəli qida məhsullarında) yodun çatışmamazlığından yod defısitli xəstəliklər, o cümlədən endemik ur (zob) meydana gəlir. Endemik zob o regionlarda inkişaf edir və ağır şəkildə gedir ki, insanların qidalanmasında tam dəyərli zülalların, C və A vitaminlərinin, mikroelementlərin (kobalt, mis, molibden), makroelementlərin (kalsium və fosfor) çatışmamazlığı olsun. Rasionda karbohidratlı, yağlı qidalanma üstünlük təşkil edirsə və ftorun rasionda artıq dərəcədə olması da yodun orqanizmdə çatışmamasına gətirib çıxarır.

Bu xəstəliyin profilaktikası üçün xörək duzuna qarışdırılmış kalium- yodun qarışığından istifadə edirlər (25 q KJ/ton duza). Endemik rayonların əhalisini belə duzla təmin etməklə gündəlik tələbatı 150-200 mkq miqdarında ödəmiş oluruq.

Yodla xüsusən dəniz balıqları və digər dəniz məhsulları (krevetka - xırda dəniz xərçəngi, midi - dəniz molyuskası, dəniz kələmi) zəngindir. Qida məhsullarının tərkibində olan yod isti kulinar emal neticəsində 40 %-ə qədəri parçalanır.